4/91

Kalendarz żydowski oparty był na miesiącach księżycowych, które liczyły przeciętnie 29,5 dnia z wahaniem 13 godzin. Oznaczało to w praktyce, że miesiąc miał 29 lub 30 dni. Początkiem miesiąca był nów księżyca. Rok posiadał 12 miesięcy czyli ok. 354 dni. Istniejąca różnica w długości roku księżycowego i słonecznego spowodowała, że co dwa, trzy lata należało dodać miesiąc trzynasty. Na początku czynili to zapewne kapłani, wyznaczając ten miesiąc tak, aby żniwa rozpoczynały się zawsze 16. Nisan. Po zetknięciu się z kalendarzem babilońskim zaczęto stosować dziewiętnastoletnie cykle, podczas których dodawano 6 dodatkowych miesięcy w 3, 6, 8, 11, 14, i 19 roku. Pozwalało to na utrzymanie korelacji między miesiącami księżycowymi a rokiem słonecznym. Warto pamiętać, że takim właśnie systemem posługujemy się wyznaczając datę pamiątki, a nie, jak uważają niektórzy, czasem wiosennego porównania dnia i nocy.

W Biblii pojawia się również tzw. rok symboliczny stosowany w proroctwach i liczący 360 dni, składających się na dwanaście trzydziestodniowych miesięcy. Taka długość roku była zapewne przed potopem, na co wskazuje 1 Moj 7:11, 24; 8:4. Prawdopodobnie na skutek zmian, jakie zaszły w atmosferze ziemskiej w wyniku potopu, czas trwania obiegu Ziemi wokół Słońca uległ zmianie.

W starożytności, zwłaszcza w starszych okresach, nie przywiązywano wagi do tworzenia systemu umożliwiającego obliczanie dłuższych odcinków czasu. Dla potrzeb liczących wystarczała chronologia przybliżona, przyjmująca za punkt odniesienia jakieś ważne wydarzenie np. przed i po wojnie, “przed i po trzęsieniu ziemi” (Amos 1:1). Kiedy w grę wchodziły wydarzenia odległe, jako jednostkę mierzenia czasu stosowano pokolenie (generację), którego czas trwania przyjmowano na 26 do 40 lat. Często określano wydarzenia jako kolejny rok panowania władcy, lecz taki sposób liczenia lat miał swoje wady. Ostatni rok panowania umierającego króla był jednocześnie pierwszym nowego. Suma lat ich panowania dawała liczbę większą niż to miało miejsce w rzeczywistości, ponieważ rok objęcia władzy był liczony podwójnie. Niektóre z kalendarzy, jak np. babiloński i perski starały się ominąć tę niedogodność, wprowadzając termin “roku wstąpienia na tron”. Trwał on od objęcia władzy do początku roku i dopiero ten rok nazywano pierwszym rokiem panowania. Taki sam system stosowali również Persowie.

Warto pamiętać, że w kręgu kulturowym, który obejmuje Biblia, stosowano różne kalendarze, dlatego też autorzy ksiąg biblijnych używają nie zawsze zgodnych ze sobą sposobów obliczania dat wydarzeń. Przykładem może być tutaj data zdobycia Jerozolimy przez Nabuchodonozora. Księga Kronik podaje, że był to 11 rok Sedekijasza i 19 rok Nabuchodonozora (2 Kron 25:2, 8), prorok Jeremiasz określa go jako 18 rok Nabuchodonozora (Jer 52:29), a prorok Ezechiel jako 12 rok zaprowadzenia w niewolę (Ezech 33:21). Niezgodność ta wynika z faktu, że Księga Kronik stosuje judzki sposób liczenia, natomiast Jeremiasz – babiloński. Ezechiel używa własnej skali czasowej, której początkiem jest zaprowadzenie w niewolę.